ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΡΥΟΣ (ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΚΑΛΑΜΑΚΙ)

ΠΑΝΑΓΙΑ  ΕΛΕΟΥΣΑ-ΞΥΝΙΑΔΑ

Ο άλλος μεγάλος Ναός είναι στο Μοναστήρι «της Παναγίας της Ελεούσας» όπου βρίσκεται η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελαιούσας η οποία βρέθηκε στις 21 Ιουνίου του 1962, με θαυμαστό και θαυματουργό τρόπο, σε ανασκαφή, κατά την υπόδειξη του οκταετούς παιδιού τότε και σημερινού Ηγουμένου της Μονής Αρχιμανδρίτη Αθανασίου Σύρου. Με το με αριθμό 333/1981 π.δ. (ΦΕΚ 94/Α΄της 13-4-1981) συστάθηκε «Ιερά Ανδρώα Κοινοβιακή Μονή υπό την ενθουνυμίαν Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσης-Φανερωμένης Ξυνιάδος» με ηγούμενο τον Ιερομόναχον (σήμερα Αρχιμανδρίτη) Αθανάσιο Σύρο. Η εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, εποχής των εικονομαχιών κατά τους ειδικούς (8^ος μ.Χ. αι.), φέρει την επιγραφή «ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ ΕΛΕΟΥΣΑ». Πανηγυρίζει δύο φορές το χρόνο στις 21 Ιουνίου και το Δεκαπενταύγουστο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το χωριό πανηγυρίζει στις 3 Μαΐου της Αγίας Μαύρας, αλλά πλέον εδώ και πολλά χρόνια το Δεκαπενταύγουστο γίνονται σημαντικότατες πολιτιστικές εκδηλώσεις με την ευκαιρία της εορτής της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου» και της κοσμοσυρροής που την ακολουθεί.

ΙΕΡΑ  ΜΟΝΗ  ΑΝΤΙΝΙΤΣΑΣ

Τό Μοναστήρι της Παναγίας της Αντίνιτσας βρίσκεται στίς πλαγιές του όρους Όθρυς. Κατά τήν επικρατούσα άποψη τό προσωνύμιό της έχει σχέση μέ τήν αρχαία πόλη Αντινοίτισσα πού ίδρυσε στήν Όθρυ ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αδριανός τόν Β΄ μ.Χ. αιώνα. Τό Μοναστήρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τίς κατοχικές δυνάμεις στις  13 Ιουνίου  1944  ημέρα  Τρίτη  λίγο  πριν  το  μεσημέρι  μαζί  και  το  Σανατόριο  που  υπήρχε  ΝΑ. Τό καθολικό πού καταστράφηκε ήταν ένα χάρμα οφθαλμών όπως υποστηρίζεται από τούς μελετητές. Ήταν αθωνικού τύπου, τετρακιόνιος σταυροειδής μετά τρούλλου. Ήταν τό αρχαιότερο Καθολικό Μονής μεταβυζαντινών χρόνων πού εμιμείτο τά αγιορείτικα καθολικά εχουν τόν Κωσταντινοπολιτικόν Σταυροειδή τύπον, μέ πλαγίους χορούς καί μικρά τρουλλωτά παρεκκλήσια δεξιά καί αριστερά του Ιερού Βήματος. Αντίγραφο αυτό του παλαιού Ναού ειναι τό σημερινό Καθολικό πού ανηγέρθη τό έτος 2000.

Από τήν καταστροφή διέφυγε η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας.

Κατά τήν επανάσταση η Μονή έλαβε ενεργό μέρος καί απετέλεσε κέντρο αντίστασης καί ορμητήριο των αγωνιστών. Κατά τήν εθνική ανεξαρτησία η Μονή μέ βάση τό διάταγμα του 1833 του Όθωνος διαλύθηκε καί συγχωνεύθηκε μέ τήν Μονή Αγάθωνος. Τό 1834 τήν επισκέφθηκε ο Βασιλιάς Όθων, όπως φαίνεται από τήν διασωθείσα προσφώνηση του ηγουμένου. Τό 1968 από χριστιανούς της περιοχής άρχισε μιά προσπάθεια συγκέντρωσης χρημάτων υπέρ της Μονής. Τό 1969 άρχισε η ανοικοδόμησή της. Μέ τήν φροντίδα του Ηγουμένου κατασκευάσθηκαν νέες πτέρυγες καί κελλιά, τραπεζαρίες, παρεκκλήσια καί χώροι γιά τή φιλοξενία των προσκυνητών. Στή Μονή φυλάσσονται τεμάχια λειψάνων αγίων τά οποία εκτίθενται πρός προσκύνηση.Περί της Μονής Αντινίτσης έγραψαν οι: Σωτηρίου εις τήν χριστιανική Αρχαιολογία του καί Ορλάνδος εις τήν επετηρίδα Εταιρεία Βυζαντινων Σπουδων.Εορτάζει τήν 8η Σεπτεμβρίου.
H φωτογραφά που ακολουθεί είναι από πίνακα του 1834

ΜΟΝΗ  ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΛΕΟΥΣΑΣ

Στό χωριό Ξυνιάδα Δομοκού είναι κτισμένο τό Μοναστήρι της Παναγίας της Ελεούσης. Τό Μοναστήρι κτίσθηκε τό 1962 μέ θαυματουργικό τρόπο. Η εμφάνιση της Παναγίας σέ όραμα υπέδειξε στούς κατοίκους του χωριού σέ βάθος 1,50 μ. μέσα στό χωμα τήν εικόνα της πού φέρει τήν επιγραφή "Μήτηρ Θεου Ελεούσα". Η εικόνα φαίνεται νά ανήκει στήν εποχή της εικονομαχίας, διατηρείται σέ καλή κατάσταση παρά τήν επί αιωνες παραμονή της στό χώμα καί είναι τό μεγάλο κειμήλιο της Μονής. Στό σημείο της εύρεσης ανηγέρθη μικρός ναός. Η προσέλευση όμως πολλών προσκυνητών οδήγησε στήν θεμελίωση ενός μεγαλυτέρου ναού τό 1965 ο οποίος μέ τήν συμπαράσταση καί τήν υλική βοήθεια των χριστιανών, αποπερατώθηκε τόν Αύγουστο του 1966. Κοντά στό ναό ανοικοδομήθηκαν κελλιά καί τά άλλα απαραίτητα κτίσματα. Τό 1972 έγιναν τά εγκαίνια της νέας Μονής, η οποία δέν άργησε νά αποκτήσει μεγάλη φήμη.

Ο υμνογράφος Γεράσιμος μοναχός Μικραγιαννανίτης συνέθεσε τήν ακολουθία της Ευρέσεως της εικόνος, η οποία εορτάζεται τήν 21η Ιουνίου. Στό Μοναστήρι μέ τήν αοκνη φροντίδα του ηγουμένου καί τήν πρόθυμη συμπαράσταση των προσκυνητών ανηγέρθη Γηροκομείο γιά τήν περίθαλψη των απόρων γερόντων της περιοχής.